نداشتن متولی مشخص برای این صنعت و بی‌توجهی به این عرصه موجب شده که تولید آلومینیوم عقب بماند. هرچند بر اساس آمارها در سال ۱۴۰۱ تولید این فلز در مقایسه با سال قبل رشد کرده است، اما این میزان کمتر از برخی از کشور‌های حوزه خلیج‌فارس بوده است. حالا با توجه به این موارد کارشناسان باور دارند که توسعه صنعت آلومینیوم و صنایع پایین‌دستی آن، نیازمند رفع محدودیت‌‌ها و ارائه تدابیری از سوی دولت است.

تصمیمات غیرتخصصی
فعالان این عرصه باور دارند که نگاه مسوولان به آلومینیوم تخصصی نیست. در واقع وقتی صحبت از صنایع فلزی می‌شود، تنها به فولاد توجه می‌کنند، وقتی هم از صنایع غیرآهنی صحبت می‌شود تمام توجهات به مس است. بنابراین خبرها و سخنان نشان می‌دهد که مسوولان در این عرصه چندان دغدغه‌مند نیستند. بررسی جلسات دولتمردان با فعالان این عرصه خود گویای دغدغه‌مندی مسوولان است. به باور فعالان حوزه آلومینیوم متاسفانه آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار در مورد آلومینیوم به دوره وزارت رضا رحمانی وزیر دولت دوازدهم برمی‌گردد؛ موضوعی که نشان می‌دهد گویا در دولت سیزدهم به حوزه آلومینیوم بهایی داده نمی‌شود. البته هرچند تاکنون هیچ جلسه‌ای در این رابطه با فعالان حوزه آلومینیوم تشکیل نشده، اما تصمیمات غیرتخصصی زیادی در این خصوص گرفته شده است.
امروز یکی از مشکلات اساسی صنعت آلومینیوم نفروختن مواد اولیه به تولید‌کنندگان داخلی و صادرات آن با قیمت پایین به کشور‌های دیگر است. باوجود ظرفیت‌های تولید در کشور اما دولت توجه لازم را ندارد. در نتیجه شاهد آن هستیم که برخی کشور‌ها که از لحاظ وسعت، نصف کشور ما هستند و نیروی انسانی بسیار کمتری دارند اما تولیدشان بیشتر از ماست.
چالش دیگر این صنعت قطع برق و گاز در فصل‌های مختلف سال از جمله تابستان و زمستان است. از آنجایی که نگاه درستی به تولید انرژی نداریم با کمبود انرژی مواجهیم که باعث شده در تولید به نسبت رقبای خارجی خود عقب بمانیم.
همچنین باید گفت که تحریم‌های خارجی این فلز باعث شده که فعالان این عرصه نتوانند قرارداد‌های مدون بلندمدت داشته باشند، اما به هر حال کارشناسان باور دارند که تحریم‌های داخلی در عقب ماندن این صنعت راهبردی در کشور بیشتر از تحریم‌های خارجی موثر بوده است.

این صنعت متولی مشخصی ندارد
در این خصوص دبیرکل سندیکای تولیدکنندگان صنایع آلومینیوم گفته است: متاسفانه این صنعت متولی مشخصی ندارد و بی‌توجهی به این عرصه موجب عقب‌ماندگی در تولید این فلز راهبردی شده است.
آریا صادق نیت حقیقی افزود: تولید آلومینیوم در ایران، از دهه ۵۰ با شرکت ایرالکو آغاز و این شرکت به عنوان نخستین تولیدکننده این فلز در خاورمیانه شناخته شد، اما به دلیل بی‌توجهی به این صنعت، ایران در حال حاضر جایگاه نخست خود را در میان کشور‌های تولیدکننده این فلز در حوزه خلیج‌فارس از دست داده است.
وی با بیان اینکه اگرچه در سال ۱۴۰۱ تولید آلومینیوم در مقایسه با سال قبل از آن ۱۵ درصد رشد داشته است، اما این میزان تولید کمتر از برخی از کشور‌های حوزه خلیج‌فارس است، گفت: سال ۱۴۰۱ میزان تولید ۴ شرکت ایرالکو، سالکو، جاجرم و المهدی حدود ۶۳۰ هزار تن بوده که به اندازه نیمی ظرفیت یکی از تولیدکنندگان حوزه خلیج‌فارس هم نیست. حقیقی با بیان اینکه سالانه در کانادا ۳ میلیون تن، امارات ۷/۲ میلیون تن، بحرین ۶/۱ میلیون تن، استرالیا ۵/۱ میلیون تن و آمریکا ۸۶۰ هزار تن آلومینیوم تولید می‌شود، افزود: تحریم‌های داخلی در عقب ماندن این صنعت راهبردی در کشور بیشتر از تحریم‌های خارجی دخیل بوده است.

بی‌مهری وزارتخانه به این صنعت
حقیقی افزود: وقتی در وزارت صمت، صحبت از صنایع فلزی می‌شود، روی فولاد تمرکز می‌شود، وقتی هم از صنایع غیرآهنی صحبت می‌شود توجه‌شان به سمت مس می‌رود، اما به فلز آلومینیوم به دلیل اینکه عدد تولید آن ناچیز است توجهی نمی‌شود. وی ادامه داد: آلومینیوم، یک فلز راهبردی است و باید به آن به اندازه اهمیتش توجه شود نه به اندازه گردش مالی آن و اینکه در نبود و عرضه کم آن چه اتفاقی خواهد افتاد، بلکه باید نگاه ویژه داشته باشیم.
وی گفت‌: در همه جای دنیا انبار‌های راهبردی وجود دارد و دولت‌ها زمانی که قیمت کالا کاهش می‌یابد برای حمایت از تولید‌کننده آن را خریداری و ذخیره و در زمان گرانی برای حمایت از مصرف‌کننده به بازار تزریق می‌کنند؛ زمانی که نرخ نفت، دلار، افزایش پیدا می‌کند قیمت فلزات هم بالا می‌رود و دولت برای اینکه تجارت و صنعت کشور را متعادل کند، کالا‌های ذخیره‌شده را به بازار تزریق می‌کند و با کنترل قیمت‌ها، از صنعت کشور حمایت می‌کند.

نبود انبار استراتژیک برای آلومینیوم
دبیرکل سندیکای تولیدکنندگان صنایع آلومینیوم ادامه داد: متاسفانه در کشور ما فقط برای محصولاتی مثل مرغ، تخم‌مرغ، روغن و… انبار استراتژی وجود دارد و دولت آن را در زمان ارزانی می‌خرد و در زمان کمبود به بازار تزریق می‌کند. با این کار بین عرضه و تقاضا تعادل ایجاد می‌کند و در این روش نه تنها دولت به وظیفه قانونگذاری خود عمل کرده بلکه از تولید‌کننده و مصرف‌کننده هم حمایت کرده است.
حقیقی اضافه کرد: انبار‌های استراتژیک باید در حد وسیع و کلان یعنی هم برای صنایع مادر و هم صنایع پایین‌دستی وجود داشته باشد، ضمن اینکه هزینه‌ای هم برای دولت ندارد، اما چون این صنعت متولی ندارد در این صنعت عقب مانده‌ایم.
وی گفت: آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار در مورد آلومینیوم به دوره وزارت رضا رحمانی وزیر دولت دوازدهم بازمی‌گردد و از آ‌ن تاریخ به بعد، تاکنون هیچ جلسه‌ای در این رابطه تشکیل نشده، اما تصمیمات غیرتخصصی زیادی در این خصوص گرفته شده است.
حقیقی با اشاره به اینکه چون این صنعت متولی ندارد اولین تولید‌کننده آلومینیوم در خاورمیانه آخرین تولید‌کننده شناخته شده است، افزود: در افق ۱۴۰۴ تعیین کرده بودیم باید سالانه یک و نیم میلیون تن آلومینیوم تولید کنیم، با توجه به اینکه کمتر از دو سال از زمان تعیین‌شده باقی مانده است، هنوز تولید به نصف این عدد هم نرسیده و در صورت فراهم شدن شرایط تولید نیز بعید است به یک میلیون تن تولید در سال برسیم.
وی گفت: متوسط نرخ آلومینیوم در دنیا، سال گذشته ۲ هزار و ۵۱۵ دلار بود، در صورتی که در ایران ۲ هزار و ۹۵۲ دلار محاسبه می‌شد یعنی حدود ۴۴۳ دلار به صنعتگران داخلی مواد گران‌تر فروخته شد، بنابراین با خام‌فروشی و ارزان‌فروشی به صنعتگران داخلی لطمه زدیم.
با وجود آنکه برنامه‌ریزی شده تولید آلومینیوم کشور در سال ۱۴۰۴ به یک و نیم میلیون تن برسد، اما به دلیل وجود چالش‌ها دستیابی به این چشم‌انداز با مشکل مواجه است؛ مشکلاتی که شامل تامین مواد اولیه آلومینیوم، عرضه نامناسب کف عرضه بورس، عدم استفاده از ظرفیت‌های تولید و تبدیل فرصت‌ها به تهدید است.

منبع: روزنامه جهان صنعت