نکته‌ای که سروش فولادچی، دبیر سومین رویداد جامع معدن و صنایع معدنی روی آن دست می‌گذارد و بر کارآیی آن در طی بیش از ۱۷سال برگزاری تاکید می‌کند. این رویداد که تجمیعی از «پانزدهمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ‌آهن ایران با نگاهی به بازار»، «هفتمین همایش چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار» و «چهارمین همایش معدنکاری دیجیتال» است، قرار است با حضور تصمیم‌گیران، تصمیم‌سازان، صاحب‌نظران و فعالان اقتصادی این حوزه در بازه سوم تا ششم تیرماه ۱۴۰۴ برگزار شود.
طی چهار روز متوالی و با سه رویداد متوالی سالانه در شرایطی که اقتصاد ایران با چالش‌های متعددی چون تورم، نوسانات ارزی و نبود سیاستگذاری‌های پایدار مواجه است، تعامل موثر میان بخش خصوصی و سیاستگذار می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش شکاف تصمیم‌سازی و اجرا ایفا کند. در این همایش ضمن اطلاع از فرصت‌ها و چالش‌ها و به‌روزترین تحولات این حوزه‌، تبادل اطلاعات بین بازیگران اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی اعم از دولت، بخش خصوصی و انجمن‌‌‌های تخصصی داخلی و بین‌المللی صورت می‌گیرد.

میثاق فعالان معدن و صنایع معدنی
سروش فولادچی با تجربه لمس دو دوره توافق و تحریم اقتصاد ایران، همایش معدنی «گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد» را یک فرصت کم‌نظیر برای دورهمی فعالان این حوزه و تلاش جمعی برای عبور از چالش‌ها می‌داند. مدیر مرکز همایش‌های گروه رسانه‌ای «دنیای اقتصاد» درباره رویداد جامع معدن و صنایع معدنی با اشاره به سابقه تاریخی این رویداد و جایگاه آن در اقتصاد ایران معتقد است: آغاز این همایش به حدود ۱۷سال گذشته بازمی‌گردد و جزو محصولات قدیمی «دنیای‌اقتصاد» به شمار می‌رود.

نکته قابل توجه این است که برگزاری همایش‌ها و رویدادهای این‌چنینی در «دنیای‌اقتصاد» با یک نگاه کاربردی صورت گرفته و ابزاری رسانه‌ای تعریف شده است. چیزی که در جهان سابقه دارد. امروز بسیاری از رویدادهای بزرگ توسط رسانه‌ها برگزار می‌شود؛ این اقدام به دو دلیل مهم صورت می‌گیرد؛ نخستین دلیل که نشان‌دهنده فرق بزرگ رسانه و نهادها در برگزاری یک رویداد است نگاه و راهبرد برگزارکنندگان است. هنگامی که یک رسانه رویدادی را برگزار می‌کند صرفا به کوتاه‌مدت نمی‌اندیشد، بلکه با استفاده از ابزار رسانه‌ای خود، مانند روزنامه، وب‌سایت، تلویزیون و... موضوعات آن همایش و رویداد را در طول سال با کمک خبرگان آن حوزه به تکامل و پختگی می‌رساند؛ سپس چکیده این موضوعات را طی دو الی سه روز ارائه داده و به نتیجه یا نقطه مطلوب می‌رساند.

پس از برگزاری آن همایش نیز رسانه با کمک ابزار خود پیگیری‌هایی به انجام می‌رساند که آن اتفاقات منجر به نتیجه اجرایی شوند. نکته دوم آن است که رسانه‌ها ذی‌نفع مستقیم حوزه‌های موردنظر رویداد و همایش نیستند. رویدادهای صنفی معمولا توسط انجمن‌های مرتبط حوزه، دولت یا سازمان‌های حکومتی مرتبط برگزار می‌شوند. هنگامی که یک رویداد توسط هر یک از این اضلاع مرتبط برگزار می‌شود، سایر اضلاع به آن رویداد اعتماد نمی‌کنند؛ چراکه گمان می‌شود آن ضلع برگزارکننده به دنبال منفعت خاص خود است. اما هنگامی که رسانه همایش را برگزار می‌کند این پیام به مخاطب و حوزه‌های مرتبط مخابره می‌شود که آن رسانه ذی‌نفع مستقیم حوزه نیست و تنها پلتفرمی است که می‌توان در آن اظهارنظر کارشناسی کرد. از این رو «دنیای‌اقتصاد» نیز برگزاری همایش را به چشم یک ابزار رسانه‌ای می‌بیند. ما می‌دانیم در حوزه‌هایی نظیر معدن و صنایع معدنی که به صورت پیوسته دغدغه‌ها و تهدیدهایی دارند و در عین حال در معرض فرصت‌های مختلف قرار می‌گیرند، برگزاری یک نشست یا جمع شدن در یک اتاق فکر نمی‌تواند برطرف کننده مسائل باشد. معضلات پیش‍رو عمدتا به‌دلیل پویایی صنعت طی سال‌های مختلف تغییر می‌یابد. برای مثال، در سال‌های نخست برگزاری همایش صنعت فولاد، دغدغه اصلی نبود نقشه راه در بخش معدن و صنایع معدنی بود. پس از تکرار این مساله در دو الی سه سال همایش چشم‌انداز فولاد، آن موضوع به طرح جامعه فولاد تبدیل و نقشه راهی تهیه شد که امروز فایده آن قابل لمس است.

مدیر مرکز همایش‌های گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» افزود: در ۱۴ الی ۱۵دوره‌ای که همایش فولاد برگزار شده است، یا هفت دوره همایش فلزات غیرآهنی و نیز سه دوره همایش معدنکاری دیجیتال، این باور در بین فعالان ایجاد شد که در تمام شرایط و برهه‌های اقتصادی اگر قصد بر تصمیم‌گیری درست یا جلوگیری از تصمیمات غلط باشد، این همایش‌ جای درستی برای این کار است. مخاطبان این رویداد مدیران ارشد دولتی و بازیگران اصلی هستند. «دنیای‌اقتصاد» سال‌هاست برای سخنران کلیدی همایش‌ها به سمتی حرکت کرده است که وجهه صنفی و حرفه‌ای بودن همایش حفظ شود. برای مثال، در دیدگاه «دنیای‌اقتصاد» نفر نخست این همایش وزیر صمت است.

برجام از لنزی متفاوت
دبیر سومین رویداد جامع معدن و صنایع معدنی «دنیای‌اقتصاد» در این‌باره یک راوی صادق است. او در پاسخ به پرسشی پیرامون اهمیت گشایش برای اقتصاد ایران و بخش معدن نقبی به دوره برجام می‌زند و توضیح می‌دهد: در زمان امضای برجام، کشور ارتباط خوبی با دنیا برقرار کرد.ازآنجاکه صنعت فولاد صنعتی بین‌المللی است، در آن دوره همایش‌هایی برگزار می‌شد که بالغ بر ۲۰۰ تا ۲۵۰نفر ‌میهمان خارجی حضور می‌یافتند که جزء مدیران عامل شرکت‌های بزرگ معدنی یا اعضای هیات‌مدیره‌ و کارشناسان این گروه‌ها بودند. خاطرم هست که شرکت‌های معظم دنیا، مانند دنیلی، سارائه، اس‌ام اس و بسیاری از شرکت‌های بزرگ فولادی دنیا در این همایش‌ها با چه شوقی مشارکت می‌کردند. یکی از بزرگ‌ترین فولادسازان دنیا گروه «دنیلی» است، این شرکت در آن به‌رغم میل باطنی‌شان از پروژه‌های ایرانی خود جدا شده و به‌دلیل تحریم از ایران رفتند.

انحرافات بخش فولاد و همصدایی فعالان
فولادچی در پاسخ به این سوال که «همایش چگونه می‌تواند فعالان این بخش را به سیاستگذاران نزدیک کرد تا تعارضات موجود رفع شود؟» گفت: گروه «دنیای‌اقتصاد» یک پلتفرم است و اگر بازیگران این حوزه بازی فعالانه انجام دهند، می‌توانند از این پلتفرم به بهترین شکل ممکن استفاده کنند. من تصور می‌کنم می‌توان همایش امسال را به فال نیک گرفت. با توجه به همراهی فعالان بخش خصوصی و خصولتی در مشارکت، انتظار می‌رود بتوان دستاورد مناسبی از این رویداد امسال دریافت کرد. در عین حال در دوره‌ای قرار داریم که وزیر صمت سبقه معدنی و سبقه فولادی دارد و با حوزه معدن و صنایع مدنی بسیار آشناست.

سناریوهای گشایش و هم‌افزایی
مدیر مرکز همایش‌های «دنیای‌اقتصاد» در پاسخ به این سوال که «بانیان همایش چه ترسیمی از آینده بخش معدن از لنز توافق یا تحریم دارند؟» گفت: گشایش یا تحریم دو سناریو کلیدی موثر بر زندگی عامه ایرانیان هستند؛ اما در برخی حوزه‌ها این تاثیر پررنگ‌تر است. به‌طور قطع معدن و صنایع معدنی از آن دسته‌ از حوزه‌هاست که می‌تواند تاثیر بزرگی بر اقتصاد ایران داشته باشد. امروز ما در سال۱۴۰۴ با صنعت فولادی روبه‌روایم که به هدف افق یعنی ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن رسیده است. در برنامه طرح جامع صنعت فولاد پیش‌بینی بوده که در سال ۱۴۰۴، ۵۵ میلیون تن فولاد تولید می‌شود که تقریبا نیمی از آن صرف مصرف داخلی و نیمی دیگر نیز صرف صادرات خواهد شد. بنابراین این بخش از معدود حوزه‌هایی است که دست‌کم از لحاظ اسمی با افق چشم‌انداز هم‌خوانی دارد. اما این بخش امروز با معضلات بسیاری مواجه است. از این رو تصور می‌کنم در سناریوی نخست اگر گشایشی حاصل شود، بازار صادراتی کشور وضعیت بهتری خواهد داشت.

در نکته دوم هم باید به سرمایه‌گذاری اشاره کرد که درحال حاضر صنایع معدنی به‌صورت جدی به آن نیاز دارند. گرچه شعار امسال سرمایه‌گذاری برای تولید انتخاب شده است و هیچ صنعتی هم به اندازه صنعت معدن تولیدی‌تر نیست، اما ظرفیت و توان سرمایه‌گذاری داخلی به اتمام رسیده است. در واقع کشور شدیدا نیازمند به سرمایه‌گذاری بین‌المللی است. این بخش هم برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی جذاب است؛ چراکه کشور منابع معدنی غنی دارد و می‌توان یک بازی برد-برد برای این صنعت تعریف کرد. بنابراین درصورتی که شرایط سیاسی مهیا و تضمینی بجا برقرار باشد، این بازیگران به سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع معدنی ایران بسیار علاقه‌مند خواهند بود. کشور نیز می‌تواند از این فرصت برای نوسازی ناوگان و ماشین‌الات اقدام کند یا تکنولوژی جدید وارد شود و بحث‌های توسعه‌ای به شکلی جدی‌تر دنبال شود. در این مقطع تصور می‌کنم همه ذینفعان به این نتیجه رسیده‌اند که تولید کمی فولاد کافی است و برای توسعه این بخش باید سراغ توسعه سات آلیاژها و محصولات کیفی رفت. دیگر فایده سناریوی گشایش رفع مشکل خرید مواد اولیه است. بنابراین دست‌کم ما در صورت گشایش می‌تواند سه پنجره به روی بخش معدن باز کنیم.

در سناریوی تحریم‌ها اما امکان و اجازه پیشرفت در این زمینه ناچیز است یا ممکن نیست. در نتیجه به نظر می‌رسد که این دو سناریو برای حوزه معدن و صنایع معدنی، دو سناریویی متفاوتند؛ درصورتی‌که این گشایش اتفاق افتد، می‌توان شاهد رونقی دوچندان در حوزه معدن و صنایع مدنی بود و اگر این گشایش محقق نشود، با وجود توانمندی متخصصان و معادن مناسب کشور، به‌دلیل مشکلات سیستم ماشین آلات و سرمایه‌گذاری با معضل‌های فراوانی مواجه خواهیم بود.

سایه همایش فولاد بر فعالیت صنایع
فولادچی با اشاره به دستاوردهای برگزاری همایش در طول سال‌های برگزاری تاکید کرد: بررسی اثرات اقداماتی مانند همایش در طول زمان قابل بررسی است؛ هرچند طی این سال‌ها نتایج عینی نیز مشاهده شد. برای مثال، در نخستین همایش فلزات غیرآهنی، در پنل اصلی همایش یکی از دغدغه‌ها و نکته‌های مهم بحث حقوق دولتی و بهره مالکانه مطرح شد. طی این پنل و حتی بعد از اتمام همایش تاکیدات بسیاری بر این نکته شد و شرکت صنایع ملی مس ایران در همایش دوره دوم اذعان کرد که طرح آن موضوع به کاهش‌ هزینه‌های شرکت و تزریق صرفه جویی ناشی از آن به یک پروژه توسعه‌ای بزرگ و چندهزار میلیاردی منتج شده است. البته از یک نکته مهم نباید غافل ماند و آن پرهیز از مصادره یک اتفاق به نام همایش است؛ چراکه هزاران اقدام انجام شده است تا تصمیم درستی صورت بگیرد و ما هم قسمتی از آن حرکت بودیم.

فولادچی در تکمیل این توضیحات افزود: هشت سال پیش فعالان فلزات غیرآهنی، مانند سرب، مس و آلومینیوم اعلام کردند که شدیدا به یک محفل کلان مدیریتی نیاز دارند تا سطح تصمیم‌گیری در این بخش را مانند حوزه فولاد سنگ و آهن پویاتر از قبل کنند. اینجا بود که «دنیای‌اقتصاد» وارد شد و همایش چشم‌اندازی صنایع فلزی غیرآهنی را برگزار کرد. جالب اینکه در این همایش به‌دلیل آنکه از طرح و نقشه خوب «دنیای اقتصاد» برخوردار بوده، می‌توان گفت نقشی ۱۰۰درصدی در ایده‌پردازی و توسعه و تکمیل طرح جامع آلومینیوم، طرح جامع مس، طرح جامعه طلا و... ایفا کرده است. جالب اینکه افرادی که در حوزه‌های تخصصی این همایش مشارکت کرده بودند، بعدها تبدیل به متولیان طرح جامع به ویژه در مس یا طلا شدند.

چالش‌های صنایع؛ از ناترازی تا آینده‌نگری
دبیر سومین «رویداد جامع معدنی» در پاسخ به سوالی پیرامون افق برگزاری این همایش توضیح داد: از نخستین روزی که این همایش‌ها برگزار شده و حتی از نخستین روزی که صنعت فولاد در کشور جدی شد، مشکل اکتشاف و تامین مواد اولیه مطرح شد. بنابراین گاه چالش‌هایی این حوزه طی سال‌های سال حل نشده باقی می‌ماند. مثلا پیش از اینکه ناترازی انرژی مطرح شود، ناترازی زیرساخت، از جمله ناترازی حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای و بندر داشتیم و بارها از این همایش به ضرورت تغییر در این بخش‌ها اشاره شده است. اما گاه انتقاد کارشناسی از بس به حل مساله نمی‌رسد، تبدیل به غرزدن می‌شود. اما این بهانه خوبی نیست که به این مسائل بی‌توجهی کرد. برخی از این چالش‌ها به نظر می‌رسد از حوزه وزارت صمت و حتی از حوزه دولت خارج است؛ به عبارتی دیگر اکنون بحث ناترازی انرژی وزارت صمت، نفت و نیرو را درگیر کرده اما به حل مساله نرسیده است.

در همایش جدید سعی می‌شود به موضوعاتی که وزارت صمت به تنهایی نمی‌تواند آنها را حل کند، کمتر پرداخته شود و با نگاه به آینده، مطالبات به سمت‌هایی که وزارت صمت اختیار دارد سوق داده شود. موضوع اصلی رویداد امسال بحث سرمایه‌گذاری و تامین مالی خواهد بود که با نگاه به آینده مطرح خواهد شد. در واقع با وجود تمام معضلاتی که پیش از این به آن اشاره شد، محور اصلی نه مساله ناترازی انرژی که بحث سرمایه‌گذاری و تامین مالی خواهد بود. جدا از اینها، وقتی چهار سال قبل بحث معدن‌کاری دیجیتال و هوشمند در قالب یک رویداد مطرح شد، یعنی حتما نگاهی به آینده مطرح شد که در بحث کیفی تولید محصولات، بهره‌وری آن، استفاده از فرایندها و تکنولوژی‌های نوین که منجر به کاهش قیمت محصولات و افزایش کیفیت بخش معدن و گذار به فولاد سبز و... است، مدنظر قرار داشته است.

مدیر مرکز همایش‌های «دنیای‌اقتصاد» در پاسخ به این سوال که «بخش معدن و صنایع معدنی برای احیا و پویایی به چه میزان سرمایه‌گذاری نیاز دارد؟» گفت: در وزارتخانه بسته‌های سرمایه‌گذاری آماده شده است، اما من تصویر دقیقی از این عدد ندارم. طبیعتا نقش حوزه معدن در تولید ناخالص ملی مخصوصا وقتی معدن با صنایع مدنی جمع می‌شود، ابعاد قابل توجهی دارد. به نظر می‌رسد کشور ظرفیت هر مقدار سرمایه‌گذاری در حوزه معدنی را دارد. اما برای توسعه این بخش نیازمند تغییر مسیر هستیم. امروز بودجه سازمان زمین‌شناسی برای سال۱۴۰۴، حتی در طول سال کفاف هزینه حقوق پرسنل و هزینه‌های جاری ساختمان ستاد را هم نمی‌دهد. با این شرایط بدیهی است انتظار رشد معدن بدون اکتشاف نباید بالا باشد.
منبع: دنیای اقتصاد