آذربایجان غربی جزو مناطق نادر شناسایی شده است که تمام اتفاقات زمین‌شناسی و تشکیل پوسته‌های معدنی در آن اتفاق افتاده و نیم درصد از طلای جهان در این استان تشکیل شده و این منطقه را به عنوان استان طلایی کشور نام‌گذاری کرده است.

آذربایجان غربی همچنین دارای ۳ معدن طلا با ذخیره قطعی بیش از ۳۳ میلیون تن کانسنگ طلا، ۲۶ معدن آهن با ذخیره ۸ هزار و ۸۵۱ میلیون تن و ۳ معدن کرومیت با ذخیره ۲۲۴ هزار تن است که از مهم‌ترین معادن استان نیز به شمار می‌روند.

سال‌هاست این ثروت عظیم خدادادی قربانی غفلت و کم‌توجهی و نیز عدم همکاری برخی دستگاه‌های اجرایی در ایجاد زیرساخت‌های توسعه معادن استان شده و هم‌اکنون محرومیت و تاراج این گنج عظیم سهم این منطقه شده است.

ویژگی‌های زمین‌شناسی به ویژه در برداشتن ۲پهنه ساختاری رسوبی آذربایجان زاگرس سبب شده کانی‌سازی متنوعی از مواد معدنی از جمله میکا، طلا، نقره، جیوه، کرومیت، مس، انواع سنگ‌های ساختمانی و پوکه معدنی سیلیس، دولومیت، تیتان و انواع متنوعی از سنگ‌های تزئینی مرمر، تراورتن، مرمریت، چینی و گرانیت و فلدسپات، زغال‌سنگ خاک‌نسوز… به ‌عنوان ذخایر و ثروتی کم‌نظیر در استان به وجود آید.

این استان از لحاظ تنوع و غنای مواد معدنی، رتبه سوم کشوری را به خود اختصاص داده و ۵۲نوع از ۶۸ ماده معدنی شناسایی شده در کشور در این استان شناسایی شده که ۲۰ نوع آن در مرحله اکتشاف و ۳۱نوع در مرحله بهره‌برداری است.

درحال‌حاضر خام‌فروشی، سهم ناچیز در ایجاد اشتغال، عدم استقبال سرمایه‌گذاران بزرگ، فرسوده بودن ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی در حالی به عنوان مهم‌ترین موانع توسعه معادن استان به شمار می‌رود که اقدامات قابل توجهی برای رفع این مشکلات در استان از سوی مسئولان اندیشیده نشده است.

معادن راکد آذربایجان غربی احیا می‌شود
عبدالحمید سرتیپی، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در خصوص دلایل عقب ماندگی معادن استان در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: با توجه به پروانه‌های صادره در استان ۵۳۳ معدن دارای پروانه بهره‌برداری معتبر با ظرفیت استخراج سالانه بیش از ۱۸ میلیون تن انواع مواد معدنی از معادن استان استخراج می‌شود همچنین ذخیره قطعی مواد معدنی معادن دارای پروانه در استان بیش از یک میلیارد و ۱۷۶ میلیون تن است که برای بهره‌برداری از این معادن بیش از ۶ هزار و ۲۲۲ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری انجام شده است.

وی افزود: هم‌اکنون در استان آذربایجان غربی ۳۱ معدن دارای گواهی کشف با ذخیره قطعی بیش از ۹۶ میلیون تن انواع مواد معدنی وجود دارد که تعدادی از این معادن درحال تجهیز و آماده‌سازی برای بهره‌برداری هستند.

مدیر کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی اضافه کرد: از ابتدای امسال تا پایان مهر ماه ۲۷ فقره پروانه بهره‌برداری با ظرفیت استخراج سالانه بیش از یک میلیون و ۳۹۴ هزار تن و ذخیره قطعی ۴۶ میلیون و ۹۷۵ هزار تن انواع مواد معدنی و ایجاد اشتغال مستقیم برای ۱۷۴ نفر در استان صادر شده است که برای بهره‌برداری از این معادن بیش از ۸۴۶ میلیارد و ۳۰۳ میلیون ریال سرمایه‌گذاری انجام شده است.

سرتیپی با اشاره به اینکه فعال‌سازی معادن راکد استان در اولویت برنامه‌های کاری صمت آذربایجان غربی است، گفت: در راستای فعال‌سازی معادن راکد استان و همچنین استفاده حداکثری از ظرفیت آنها در توسعه اقتصادی استان، معادن راکد و غیرفعال از طریق مزایده عمومی که درحال برگزاری و سپری کردن روند قانونی خود است به واجدین شرایط واگذار خواهند شد.

جلوگیری از خام‌فروشی در دستورکار
سرتیپی یادآور شد: درحال‌حاضر ۲۵۴ محدوده معدنی دارای پروانه اکتشافی معتبر و ۳۲ محدوده معدنی دارای گواهی کشف معتبر در این استان داریم که محدوده‌های دارای گواهی کشف در شرف بهره‌برداری و تولید هستند.

وی گفت: در راستای شناسایی ذخایر معدنی بیشتر و جدید در استان عملیات ژئوفیزیک هوایی توسط سازمان زمین‌شناسی صورت می‌گیرد که با انجام این طرح مطالعاتی، حدود ۴۵ ورقه نقشه زمین‌شناسی در استان در مساحتی به میزان ۳۰هزار کیلومترمربع تهیه می‌شود.

سرتیپی تاکید کرد: برنامه پروازها و تهیه نقشه‌ها برای این منظور مشخص شده و مطالعات زمین شناسی در مناطق تکاب، بوکان، شاهین دژ، میاندوآب و مهاباد در جنوب استان آذربایجان غربی با همکاری سازمان زمین شناسایی انجام خواهد شد.

مدیرکل صمت آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: جلوگیری از خام‌فروشی مواد معدنی استخراج شده از معادن استان در اولویت کاری اداره‌کل صمت آذربایجان غربی قرار دارد و برای اجرایی شدن این برنامه اقدامات خوبی در خصوص جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای ایجاد واحدهای فرآوری مواد معدنی در استان صورت گرفته است. وی اضافه کرد: با اجرایی شدن طرح‌های زیرساختی و راه‌اندازی واحدهای صنایع معدنی در استان تأثیر‌گذاری معادن استان در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی استان برای مردم ملموس‌تر خواهد شد. مدیر کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی افزود: با وجود اینکه معادن طلای زرشوران تکاب بزرگ‌ترین معادن کلاسیک جهان هستند اما تاکنون سرمایه‌گذاری به مفهوم واقعی در معادن طلای تکاب انجام نشده است که نیاز است در این معادن سرمایه‌گذاری به معنی واقعی صورت گیرد.

وی با بیان اینکه معادن طلای تکاب بزرگترین ذخایر طلای خاورمیانه را دارند و ظرفیت آن را دارد که سالانه تا ۱۰ تن طلا تولید کنند و پایه توسعه استان و کشور باشد، خاطرنشان کرد: در منطقه چالدران محدوده‌ای شناسایی شده که جزو ۱۰ منطقه دارای معادن مغفول مانده کشور است که بزودی شرکتی جهت بهره‌برداری از معادن آن منطقه حضور خواهند یافت. مدیرکل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی اظهار کرد: استان دارای ذخایر منیزیم مورد استفاده در صنایع خودروسازی است که اگر سرمایه‌گذاری در آنها انجام شود ضمن برگشت ۲ ساله سرمایه موجب تحول در منطقه خواهد شد.

سرتیپی ادامه داد: در شمال استان معادن بکر داریم که نیازمند جذب سرمایه‌گذار برای بهره‌برداری هستند که اگر مورد بهره‌برداری قرار گیرند به پروژه‌های بزرگ ملی تبدیل می‌شوند.

سرتیپی گفت: در ۸ ماهه گذشته جاری بیش از ۱۷۰ میلیارد تومان حقوق دولتی از معادن استان اخذ و به خزانه دولت واریز شده است که نسبت به سال گذشته ۱۷ درصد رشد داشته است.

بهره‌برداری از ۲۹ معدن از ابتدای سال
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: از ابتدای امسال تا پایان آبان ۲۹معدن با ذخیره قطعی ۴۷ میلیون و ۲۷۵ هزار تن انواع مواد معدنی و ظرفیت استخراج سالانه بیش از یک میلیون و ۴۱۴ هزار تن مواد معدنی به بهره‌برداری رسیده است که برای بهره‌برداری از این معادن بالغ بر یک هزار و ۲۱۲ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری انجام شده و برای ۱۸۹ نفر در این معادن اشتغال مستقیم ایجاد شده است.

وی با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در حوزه معادن و صنایع معدنی استان افزود: طبق تحلیل‌های اقتصادی حدود ۶ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری باعث یک درصد رشد اقتصادی می‌شود که با توجه به سرمایه‌های جذب شده و در آستانه جذب، امسال می‌توان بخش معدن استان را یکی از بخش‌های موفق در حوزه رشد اقتصادی و جذب سرمایه دانست.

سرتیپی با اشاره به افق روشن پیش روی آذربایجان غربی در بخش معدن با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و مقدمات توسعه این بخش اظهار کرد: می‌توان گفت که ما جزو ۵ استان برتر در بین استان‌های هم‌تراز خودمان در حوزه توسعه معدنی هستیم.

معادن فقط یک درصد در اشتغالزایی سهم دارند
محمدصادق معتمدیان، استاندار آذربایجان‌غربی نیز اواخر هفته گذشته در سفر به پیرانشهر در جمع فعالان اقتصادی این شهرستان بیان اینکه بخش معدن یکی از پیشران‌های توسعه در آذربایجان غربی است، گفت: اما تاکنون فقط یک درصد از اشتغال استان را به خود اختصاص داده و مواد معدنی پس از استخراج برای فرآوری به استان‌های عمقی کشور فرستاده می‌شوند.

وی یادآور شد: هم اکنون مطالعات ژئوفیزیک و اسکن هوایی در ۷ شهرستان در جنوب آذربایجان غربی در حال انجام است و در قالب این طرح تمام داده‌های زمین‌شناسی تا عمق ۷۲۰ متری زمین اسکن می‌شود.معتمدیان اظهار کرد: با اتمام این مطالعات برای سرمایه‌گذارانی که بخواهند در قالب بخش خصوصی و تعاونی در زمینه استخراج و فرآوری معادن استان فعالیت کنند، زمینه فعالیت آنان فراهم می‌شود و دولت نیز علاوه‌بر حمایت‌های لازم، نتیجه این مطالعات را در اختیار آنان قرار می‌دهد. وی با ابراز نارضایتی از عدم معرفی ظرفیت‌های آذربایجان غربی در سطح کشور، افزود: متأسفانه به جای معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بخش‌های مختلف استان در سطح کشور و منطقه، فقط ضعف‌ها و کاستی‌ها بزرگ‌نمایی شده است.

استاندار آذربایجان غربی با تاکید بر مطالعه و برنامه‌ریزی ویژه و ملی جهت استفاده از ظرفیت معادن و مرزها برای توسعه استان، خاطرنشان کرد: آذربایجان غربی با این ظرفیت بالای مواهب‌الهی، معادن، کشاورزی، مرزها، نیروی کار متخصص و…نباید وضعیت نامناسب کنونی را در شاخص‌های توسعه و نرخ بیکاری و تورم داشته باشد.

معتمدیان با اشاره به ذخایر فراوان معدنی طلا، نمک، سیلیس، پتاسیم، فسفات و… در سطح استان، افزود: با سرمایه‌گذاری و بسترسازی در حوزه معادن آذربایجان غربی، می‌توان استان را به قطب تولید صنایع شیشه و… تبدیل کرد.

سخن پایانی
آذربایجان غربی دارای ۵۳۳ معدن با پروانه بهره‌برداری معتبر با ذخیره قطعی بیش از یک میلیارد و ۱۴۴ میلیون تن مواد معدنی است که سالانه بیش از ۱۷ میلیون و ۸۲۸ هزار تن انواع مواد معدنی از این معادن استخراج می‌شود همان ثروتی عظیم که نتوانسته به سبب مشکلات موجود در این حوزه در رشد استان اثرگذاری واقعی داشته باشد.

با توجه به سهم بالای استان در بخش معادن کشور و نقش انکارناپذیر این ظرفیت در اشتغال آفرینی و رونق اقتصادی امید می‌رود امسال از حجم جلسات مکرر و شعاری کاسته و اقدامات عملی خوبی برای توسعه معادن استان در امسال را شاهد باشیم.
منبع: روزگار معدن