تصمیم اخیر دولت ترامپ درخصوص اعمال تعرفه ۵۰‌درصدی بر واردات مس، بازار این فلز سرخ را دچار تلاطم کرده و نگرانی‌هایی جدی در خصوص تاثیر آن بر بازار مسکن، تولید صنعتی و امنیت ملی آمریکا ایجاد کرده است. این مهم که از دهم مردادماه سال جاری اجرایی خواهد شد، بلافاصله باعث افزایش ۶۲/‏‏۲‌درصدی قیمت جهانی این فلز شد و بازار‌های کالایی را وارد مرحله‌ای از بی‌ثباتی و واکنش هیجانی کرد. مس در تولید تسلیحات، هواپیما، کشتی، سامانه‌های دفاع موشکی و باتری‌های لیتیوم‌- یونی نقشی حیاتی دارد.

بنابراین یکی از کلیدی‌ترین فلزات صنعتی است که در طیف وسیعی از صنایع از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر، خودروسازی برقی، تجهیزات نظامی و فناوری‌های پیشرفته استفاده می‌شود. حالا کارشناسان هشدار داده‌اند که افزایش هزینه واردات می‌تواند به کاهش واردات، بروز کمبود در بازار داخلی و حتی توقف برخی پروژه‌های کلیدی منجر شود. در واقع اعمال یکجانبه تعرفه بر مس، آن‌هم در غیاب زیرساخت‌های لازم برای تولید داخلی کافی، می‌تواند باعث کاهش اعتماد بازار، افزایش هزینه‌ها و حتی ضربه به نوآوری صنعتی در آمریکا شود.

از سوی دیگر، این اقدام ممکن است به تلافی تجاری از سوی شرکایی، چون کانادا و شیلی منجر شود که تامین‌کنندگان اصلی مس برای آمریکا هستند. در واقع ایالات ‌متحده حدود نیمی از نیاز خود به مس را از طریق واردات تامین می‌کند و عمده واردات این فلز از کشورهایی چون شیلی، کانادا و مکزیک انجام می‌شود؛ کشور‌هایی که با این کشور توافقنامه‌های تجارت آزاد دارند.

البته استدلال دولت ترامپ مبتنی بر بازگرداندن زنجیره تولید به داخل و تقویت امنیت ملی است. گفته می‌شود تصمیم ترامپ برای اعمال تعرفه بر مس، بیش از آنکه پاسخی فوری به چالش‌های امنیت ملی یا صنعتی باشد، به‌نظر می‌رسد بخشی از استراتژی انتخاباتی او در مسیر بازگرداندن صنایع به داخل و تداوم شعار اول آمریکا باشد.

افزایش قیمت مسکن
با اینکه گفته می‌شود این اقدام ترامپ با هدف کاهش وابستگی به واردات و تقویت تولید داخلی صورت گرفته اما در کوتاه‌مدت باعث افزایش چشمگیر قیمت‌ها، کاهش پروژه‌های ساختمانی و فشار بر بخش‌هایی، چون ساخت‌وساز، زیرساخت و تولید صنعتی خواهد شد. کارشناسان هشدار می‌دهند که بخش مسکن به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان مس، بیشترین آسیب را از این تصمیم خواهد دید. مس در سیم‌کشی ساختمان، لوله‌کشی و سامانه‌های تهویه کاربرد گسترده دارد و افزایش قیمت آن می‌تواند مستقیما هزینه ساخت خانه را بالا ببرد.

جوئل برنر، اقتصاددان ارشد آمریکایی می‌گوید: «تعرفه‌های جدید قیمت تمام‌ شده ساخت خانه را افزایش خواهد داد. نتیجه مستقیم این وضعیت، کاهش ساخت‌وساز و افزایش قیمت مسکن خواهد بود؛ آن ‌هم در بازاری که همین حالا هم با بحران عرضه و کاهش استطاعت خریداران مواجه است.» تحلیل او با نظر انجمن ملی سازندگان خانه (NAHB) نیز همخوانی دارد؛ نهادیی با ۱۴۰‌هزار عضو که از دولت می‌خواهد مصالح ساختمانی حیاتی را از شمول تعرفه‌ها خارج کند.

برنر همچنین هشدار داده که سازندگان یا باید هزینه‌های اضافی را به خریداران منتقل کنند، یا از پروژه‌های جدید صرف‌نظر کنند. این انتخاب سخت می‌تواند به تعمیق بحران مسکن در ایالات ‌متحده منجر شود و عملا هدف ترامپ در افزایش اشتغال و رشد صنعتی را تحت‌الشعاع قرار دهد. در حالی که بازار مسکن آمریکا پیش از این نیز با چالش‌های بزرگی مانند کمبود زمین، نرخ بهره بالا و افزایش هزینه نیروی کار مواجه بود، سیاست جدید ترامپ می‌تواند فشار مضاعفی بر بخش ساخت‌وساز وارد کند.

داده‌های انجمن ملی سازندگان خانه نشان می‌دهد که در یک دهه گذشته، ساخت مسکن نسبت به رشد جمعیت عقب مانده و آمریکا به بیش از ۵/‏‏۵‌میلیون واحد مسکونی جدید نیاز دارد تا تقاضا را پاسخ دهد. در چنین شرایطی، افزایش ناگهانی بهای مس می‌تواند انگیزه سازندگان برای شروع پروژه‌های جدید را کاهش دهد. به گفته راب دیتر، اقتصاددان ارشد، تعرفه‌های جدید به‌طور مستقیم باعث افزایش هزینه مصالح ساختمانی شده و این موضوع، چرخه سرمایه‌گذاری در بخش ساخت‌وساز را مختل خواهد کرد.

او می‌افزاید: «هر زمان که دولت‌ها تصمیم به تعرفه‌گذاری روی مواداولیه می‌گیرند، بازار ساخت‌وساز اولین بخشی است که ضربه می‌بیند، چون حاشیه سود در این صنعت بسیار شکننده است.» همزمان، تحلیلگران بانک سرمایه‌گذاری Evercore ISI هشدار داده‌اند که تعرفه‌های ترامپ می‌تواند تقاضا برای مجوز‌های ساخت و پروژه‌های تازه را در نیمه‌دوم سال ۲۰۲۵ کاهش دهد. کاهش در پروژه‌های ساختمانی نه‌تنها به افزایش قیمت مسکن منجر می‌شود، بلکه صد‌ها‌هزار شغل در زنجیره تامین مسکن، از معماران و پیمانکاران گرفته تا کارگران ساختمانی و تولیدکنندگان مصالح، در معرض خطر قرار می‌گیرند.

تاثیر زنجیره‌ای بر صنایع حیاتی
از منظر راهبردی، مس یکی از فلزاتی است که به‌عنوان «حیاتی برای آینده انرژی» شناخته می‌شود. گذار جهانی به سمت خودرو‌های برقی، پنل‌های خورشیدی و شبکه‌های هوشمند برق، همگی به افزایش تقاضا برای مس منجر شده‌اند. آمریکا اگر نتواند زنجیره تامین پایدار و قابل اتکایی برای این فلز ایجاد کند، ممکن است در رقابت جهانی برای تولید فناوری‌های پاک از چین و اتحادیه اروپا عقب بماند.

افزون بر این، تحلیلگران موسسه Benchmark Minerals هشدار داده‌اند که بدون سرمایه‌گذاری عظیم در معادن داخلی و زیرساخت‌های فرآوری، اعمال تعرفه بر واردات، بدون افزایش تولید داخلی، تنها باعث ایجاد اختلال در بازار و وابستگی بیشتر به کشور‌های ثالث خواهد شد. به گفته آنها، سرمایه‌گذاری در یک معدن جدید مس ممکن است تا ۱۰ سال زمان ببرد و در این بازه، اقتصاد آمریکا با ریسک کمبود مواجه خواهد بود.

یک تصمیم سیاسی با پیامد‌های اقتصادی بلندمدت
پیامد‌های کوتاه‌مدت تصمیم ترامپ می‌تواند نه‌تنها اقتصاد داخلی، بلکه روابط تجاری آمریکا با متحدانش را نیز تضعیف کند. کارشناسان معتقدند که اعمال یکجانبه تعرفه بر کالایی، چون مس، آن‌ هم در غیاب زیرساخت‌های لازم برای تولید داخلی کافی، می‌تواند باعث کاهش اعتماد بازار، افزایش هزینه‌ها و حتی ضربه به نوآوری صنعتی در آمریکا شود. از سوی دیگر، این اقدام ممکن است به تلافی تجاری از سوی شرکایی، چون کانادا و شیلی منجر شود که تامین‌کنندگان اصلی مس برای آمریکا هستند.

به گفته کیمبرلی کلارک، پژوهشگر تجارت جهانی در اندیشکده بروکینگز، «ایالات ‌متحده بدون همکاری با متحدان تجاری‌اش نمی‌تواند زنجیره‌های تامین حیاتی را بازسازی کند. سیاست‌های حمایت‌گرایانه صرف، اگر با سرمایه‌گذاری هوشمندانه و راهبرد‌های بین‌المللی همراه نباشد، به نتیجه معکوس منجر خواهد شد.»

در شرایطی که جهان به‌سوی رقابت ژئوپلیتیکی بر سر منابع حیاتی حرکت می‌کند، سیاست‌هایی همچون تعرفه‌گذاری بر فلزاتی مانند مس، باید با دقت، اجماع‌سازی و نگاه بلندمدت اتخاذ شوند و نه صرفا در پاسخ به ملاحظات انتخاباتی.

تعرفه‌های آمریکا، بحران در صنعت فولاد هند
تعرفه‌های ۲۵‌درصدی آمریکا بر فولاد و آلومینیوم باعث کاهش سفارش‌ها و افزایش هزینه‌ها در صنعت فولاد هند شده و بنگاه‌های کوچک را به تعطیلی کشانده است.

کارشناسان باور دارند که تعرفه‌های وضع شده توسط دولت ترامپ که شامل حذف معافیت‌ها و افزایش تعرفه‌ها بر فولاد و آلومینیوم است، فشار زیادی بر تولیدکنندگان هند وارد کرده است. این تعرفه‌ها باعث کاهش صادرات ۲/‏‏۱‌میلیارد دلاری هند به آمریکا شده و برخی واحدهای کوچک و متوسط مجبور به تعدیل نیرو یا تعطیلی شده‌اند.

تحلیلگران معتقدند این تعرفه‌ها نتوانسته‌اند صنعت فولاد آمریکا را احیا کنند و بیشتر اهداف سیاسی را دنبال می‌کنند. هند همچنان در تلاش برای مذاکره با آمریکاست اما منافع ملی خود را در اولویت قرار داده است.

تهدید تعرفه‌ای آمریکا علیه کره‌جنوبی
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که از اول آگوست، تمامی واردات کره‌جنوبی به آمریکا با تعرفه ۲۵‌درصدی مواجه خواهد شد، مگر اینکه دو کشور به توافق تجاری دست یابند.

ترامپ در نامه‌ای به رییس‌جمهور کره‌جنوبی تاکید کرد که تعرفه‌های جدید به‌عنوان بخشی از تعرفه‌های متقابل اعمال می‌شود و مشمول تعرفه‌های بخش ۲۳۲ نمی‌شود. وی همچنین اعلام کرد که اگر شرکت‌های کره‌ای در آمریکا تولید کنند، تعرفه‌ای اعمال نخواهد شد.

این اقدام در پی تاخیر کره‌جنوبی در مذاکرات تجاری و در راستای اجرای سیاست تعرفه‌های متقابل ترامپ است. نامه‌های مشابهی برای کشورهای دیگری مانند آفریقای‌جنوبی، قزاقستان، ژاپن و چند کشور آسیایی نیز ارسال شده است.

شوک تعرفه‌‌‌ای به بازار مس
این نخستین‌باری نیست که ترامپ از وضع تعرفه‌های وارداتی سنگین بر واردات مس به آمریکا سخن می‌گوید. ترامپ پیش از این نیز از این تعرفه‌ها صحبت کرده بود و این گمانه‌‌‌زنی‌‌‌ها تاثیرات چشمگیری نیز بر مسیر حرکت معاملات و قیمت مس در ماه‌های اخیر گذاشته بودند. به‌‌‌طوری که واردات مس به آمریکا شتاب گرفته بود و منجر به اختلاف شدید در موجودی مس انبارهای بورس‌‌‌ کالاهای آمریکایی با موجودی انبارهای بورس فلزات لندن و دیگر بورس‌‌‌های مرجع شده بود.

به دنبال این اختلاف موجودی، قیمت این فلز هم در تابلوی بورس‌‌‌های جهانی متنوع شده بود. اکنون با تاکید ترامپ بر اعمال این تعرفه‌ها، پیش‌‌‌بینی می‌شود که محموله‌های مس وارداتی به ایالات ‌متحده در هفته‌های آینده شتاب بگیرد.
این تصمیم به افزایش بیش از ۱۲‌درصدی قیمت مس در قراردادهای آتی در بورس کومکس آمریکا منجر شد و رکورد جدیدی را به ثبت رساند.‌ هاوارد لاتنیک، وزیر بازرگانی آمریکا نیز تایید کرد که این تعرفه‌ها احتمالا تا پایان جولای یا اول اوت اجرایی خواهند شد. سی‌‌‌تی‌‌‌گروپ پیش‌‌‌بینی کرده است که آمریکا ظرف چند هفته آینده تعرفه ۵۰‌درصدی بر مس را تحت بخش ۲۳۲ قانون تجاری تایید کند و این تعرفه‌ها ظرف ۳۰ روز اجرایی شوند.

تحلیلگران در یادداشتی بیان کردند که این تعرفه‌ها یک نقطه عطف برای بازار مس در سال جاری محسوب می‌شود زیرا اجرای قریب‌‌‌الوقوع تعرفه‌ها پنجره فرصت برای ارسال محموله‌های قابل‌توجه مس به آمریکا را احتمالا حداقل تا پایان ۲۰۲۵ را به‌طور ناگهانی می‌‌‌بندد.

بازارهای داخلی آمریکا و بازارهای جهانی واکنش‌‌‌های متفاوت و دقیقا متضادی نسبت به تعرفه ۵۰‌درصدی ترامپ داشتند. در حالی که در آمریکا قیمت مس جهش یافت و رکوردی تاریخی را به ثبت رساند، در بورس فلزات لندن، قیمت کاهش یافت. مس در بورس فلزات لندن تا ظهر روز چهارشنبه به وقت تهران در سطح ۹‌هزار و ۶۱۷دلار در هر تن معامله شد. این رقم نسبت به قیمت روز قبل کاهش ۲‌درصدی را نشان می‌دهد.
منبع: روزنامه جهان صنعت