بازار جهانی سنگ آهن، که ستون فقرات صنعت فولادسازی را تشکیل می‌دهد، با ارزش ۲۷۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳، که در سال ۲۰۲۴ به حدود ۲۹۰ میلیارد دلار رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۲ به ۳۹۸ میلیارد دلار برسد. این رشد، با نرخ سالانه ۴ درصد، تحت تاثیر عواملی چون تعرفه‌های تجاری، جنگ‌های اقتصادی، ملی‌گرایی منابع و فشارهای زیست‌محیطی قرار دارد.
در این گزارش، به بررسی چالش‌ها، فرصت‌ها و چشم‌انداز بازار سنگ آهن در سال ۲۰۲۵ پرداخته‌ شده است. سنگ آهن، ماده اولیه‌ای که ۹۸ درصد آن در فولادسازی مصرف می‌شود، نقش کلیدی در صنایع ساخت‌وساز، خودروسازی، کشتی‌سازی، ماشین‌آلات سنگین و توسعه زیرساخت‌ها دارد. نوسانات عرضه و قیمت این ماده، اثرات زنجیره‌ای بر کالاهای مصرفی، زیرساخت‌های انرژی و شبکه‌های حمل‌ونقل می‌گذارد و آن را به منبعی استراتژیک در زنجیره تامین جهانی تبدیل کرده است. این اهمیت، سنگ آهن را در مرکز بحث‌های تجارت، پایداری و امنیت اقتصادی قرار داده است.

چالش‌های پیش روی بازار سنگ آهن
بازار جهانی سنگ آهن با چالش‌های متعددی مواجه است که از تنش‌های ژئوپلیتیک تا فشارهای زیست‌محیطی را شامل می‌شود.تعر فه‌های تجاری فولاد و جنگ‌های اقتصادی، نوسانات شدیدی در بازار سنگ آهن ایجاد کرده‌اند. به گفته تیم فست‌مارکتس، تغییرات در توافقات تجاری یا تحولات سیاسی، قیمت‌ها را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده و عدم اطمینان را برای خریداران و فروشندگان افزایش داده است. موانع تجاری، برخی کشورها را به جست‌وجوی منابع جایگزین سنگ آهن، به‌ویژه در مناطق جدید مانند آفریقا، سوق داده که رقابت منطقه‌ای و پویایی قیمت‌گذاری را تغییر می‌دهد.

از سوی دیگر ملی‌گرایی منابع، که در آن دولت‌ها کنترل بیشتری بر منابع معدنی اعمال می‌کنند، تجارت جهانی سنگ آهن را پیچیده‌تر کرده است. سیاست‌های جدید در مناطق مصرف‌کننده، به‌ویژه در چین که بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سنگ آهن در جهان است باعث شده این کشور به منابع جایگزین، مانند آفریقا، روی آورد. این تغییرات، زنجیره‌های تامین جهانی سنگ آهن را دستخوش تحول کرده است.
همچنین صنعت سنگ آهن و فولادسازی تحت فشار فزاینده‌ای برای کاهش انتشار کربن قرار دارد. سیاست‌هایی مانند مکانیزم تنظیم کربن (CBAM) در اروپا، تولیدکنندگان را به سمت روش‌های کم‌انتشار سوق داده و جریان تجارت محصولات پر کربن مانند فولاد را تغییر داده است. گذار به کوره‌های قوس الکتریکی (EAF) که از ضایعات بازیافتی و آهن کاهش‌یافته مستقیم (DRI) استفاده می‌کنند، نیاز به مواد اولیه را دگرگون کرده و تقاضا برای سنگ آهن با عیار بالا و پلت‌های کاهش مستقیم (DR pellets) را افزایش داده است. در نهایت وابستگی شدید به کشور‌های محدودی نظیر استرالیا و برزیل به عنوان تامین‌کنندگان اصلی سنگ آهن، بازار را در برابر تنش‌های ژئوپلیتیک و تغییرات سیاستی آسیب‌پذیر کرده است. این تمرکز جغرافیایی، نیاز به تنوع‌بخشی به منابع تامین را بیش از پیش برجسته می‌کند.

تحولات طرف تقاضا
چین، به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده سنگ آهن، با کاهش تقاضای داخلی در بخش‌های ساخت‌وساز و املاک، به صادرات فولاد روی آورده است. در اوایل سال ۲۰۲۵، صادرات فولاد چین ۶.۳ درصد افزایش یافته است. حاشیه سود پایین در فولادسازی، خریداران را به استفاده از سنگ آهن با عیار پایین‌تر و استراتژی‌های ترکیبی برای مدیریت هزینه‌ها سوق داده است. در همین حال، فناوری‌های نوین مانند فولادسازی مبتنی بر هیدروژن در ژاپن و اروپا، مسیرهای تجاری جدیدی را به سمت مراکز انرژی تجدیدپذیر ایجاد کرده است. برای مقابله با چالش‌های فعلی بازار، شرکت‌ها و ذینفعان صنعت می‌توانند با اتخاذ رویکردهای نوآورانه و داده‌محور، موقعیت رقابتی خود را حفظ کرده یا بهبود بخشند.

نخست، تمرکز بر تحلیل داده و پیش‌بینی روندهای قیمتی به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا تصمیم‌های خرید و فروش دقیق‌تری اتخاذ کنند و در برابر نوسانات بازار مقاومت بیشتری داشته باشند. دوم، بهره‌گیری از مدل‌های نوین قیمت‌گذاری مانند شاخص ۶۱ درصد آهن (Fe Index) می‌تواند زمینه‌ساز انعطاف‌پذیری بیشتر در قراردادها و سازگاری با نیازهای متغیر مشتریان باشد. در نهایت، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کم‌کربن نظیر تولید فولاد به روش هیدروژنی و فرآوری سنگ‌آهن پرعیار، به عنوان مسیری برای حضور فعال در اقتصاد سبز آینده، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا همسو با الزامات زیست‌محیطی حرکت کرده و از مزایای رقابتی ناشی از آن بهره‌مند شوند.

فرصت در دل اختلال
بازار جهانی سنگ آهن در سال ۲۰۲۵ با ترکیبی از فرصت‌ها و اختلالات تعریف خواهد شد. ملی‌گرایی منابع، مقررات زیست‌محیطی و تنش‌های ژئوپلیتیک، تولید و تجارت سنگ آهن را بازسازی می‌کنند. در عین حال، ظهور روش‌های پایدار فولادسازی (فولاد سبز) و تغییرات در الگوهای مصرف، مسیرهایی برای رشد ایجاد کرده‌اند. با تمرکز بر نوآوری‌های فناوری محور، پایداری و استراتژی‌های قیمت‌گذاری انطباق‌پذیر، صنعت سنگ آهن می‌تواند در سال ۲۰۲۵ و پس از آن، مسیری مقاوم و پررونق را طی کند.

سومین رویداد جامع معدنی ایران ۲۷ تا ۳۰ مردادماه ۱۴۰۴ به ابتکار گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برگزار می‌شود. این رویداد متشکل از سه بخش است و شامل «پانزدهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و سنگ آهن ایران با نگاهی به بازار»، «هفتمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار» و «چهارمین همایش و نمایشگاه معدنکاری دیجیتال» می‌شود. بازدید از این نمایشگاه‌ها که در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار می‌شود، برای عموم آزاد است.

این رویداد هشت محور اصلی دارد که قرار است در طول ۴روز مورد بحث و بررسی سیاستگذاران، کارشناسان، فعالان معدنی و مدیران قرار گیرد. هدف از برگزاری چنین رویدادی، ایجاد فرصتی ارزشمند برای تبادل اطلاعات بین بازیگران اصلی حوزه معدن و صنایع معدنی اعم از دولت، بخش خصوصی و انجمن‌های تخصصی داخلی و بین‌المللی است. امید است با همکاری کلیه دست‌اندرکاران این حوزه بتوان به اهداف عالی حوزه معدن نائل آمد. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این همایش می‌توانند به سایت events.donya-e-eqtesad مراجعه کنند.
منبع: دنیای اقتصاد