فرض کنید خبری درباره صادرات شمش فولاد می‌خوانید. نخستین پرسش این است که فولاد میانی چیست و چه تفاوتی با سایر محصولات فولادی دارد؟

شمش فولادی نخستین محصول تولیدشده از آهن خام است که از طریق شمش‌ریزی یا ریخته‌گری پیوسته به دست می‌آید. این محصول در سه شکل اصلی تولید می‌شود: اسلب، بیلت و بلوم.

تفاوت آن‌ها در ابعاد و شکل سطح مقطع است، اما همگی در گروه «محصولات میانی فولادی» قرار می‌گیرند. این محصولات، ماده اولیه ساخت فولاد نهایی مانند میلگرد، ورق، تیرآهن، پروفیل و … هستند.

بیلت (Billet)
بیلت نوعی شمش فولادی با سطح مقطع دایره‌ای یا مربعی کوچک است. قطر آن کمتر از ۱۵ سانتی‌متر، مساحتش کمتر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع و طولش معمولاً بین ۶ تا ۱۲ متراست.

بیلت معمولاً برای تولید میلگرد، سیم مفتول و سایر مقاطع فولادی کوچک استفاده می‌شود. طول آن بیشتر از شمش سنتی (Ingot) و سطح مقطعش کوچکتر از بلوم است.

بلوم (Bloom)
بلوم سطح مقطعی بزرگ‌تر از بیلت دارد به طوری که عرض آن بیش از ۱۵ سانتی‌متر، مساحتش بیش از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع و طولش حدود ۱۲ متر است.

بلوم اغلب به شکل مربع ساخته می‌شود و برای تولید تیرآهن، نبشی، ناودانی، پروفیل‌های سنگین و ریل راه‌آهن به کار می‌رود.

اسلبSlab یا تختال
اسلب یک قطعه مکعب‌ مستطیل فولادی است که ضخامت آن حدود ۱۸ تا ۳۰ سانتی‌متر، عرض آن معمولاً ۱.۲۵ متر و طولش حدود ۱۲ متر است.

اسلب ماده اولیه تولید ورق‌های فولادی است. برخلاف بیلت و بلوم که سطح مقطع مربعی یا دایره‌ای دارند، اسلب سطح مقطع مستطیلی عریض دارد. (نکته: در برخی فرآیندها ممکن است بلوم از اسلب برش بخورد، اما در بسیاری از خطوط تولید، هر یک مستقیماً در قالب مخصوص خود ریخته‌گری می‌شود.)

حالا بیایید این مفاهیم را با میزان تولید و صادرات آنها بررسی کنیم. در سال ۱۴۰۳، میزان تولید فولاد خام یا فولاد میانی، ۳۰ میلیون و ۲۸۵ هزار تن بوده که از این میزان ۱۹ میلیون و ۵۲ هزار تن بیلت و بلوم و ۱۱ میلیون و ۲۳۳ هزار تن اسلب یا تختال بوده است. در واقع ۶۲.۹ درصد فولاد کشور ار بیلت و بلوم تشکیل می‌دهند که این نوع فولادها بیشتر در ساختمان کاربرد داشته و به محصولاتی چون انواع تیر آهن و میلگرد و پروفیل و نبشی و حتی ریل راه‌آهن تبدیل شده‌اند. همچنین ۳۰.۱ درصد نیز به تولید تختال یا اسلب اختصاص یافته که این میزان اسلب برای تولید انواع ورق به کار رفته است.

در واقع می‌توان گفت در سال گذشته، ۲۱ میلیون و ۵۸۵ هزار تن انواع محصولات فولادی تولید شده که ۱۲ میلیون و ۴۹۳ هزار تن آن به مقاطع طویل فولادی مانند، انواع تیرآهن، میلگرد، نبشی و ناودانی و سایر مقاطع فولادی تبدیل شده است. همچنین، ۹ هزار و ۹۲ هزار تن، انواع مقاطع تخت فولادی شامل ورق گرم، ورق سرد و ورق روکشدار تبدیل شده است.

حال که تا اینجای مطلب، مفاهیم توضیح داده شد و تولید آنها در سال ۱۴۰۳ مورد بررسی قرار گرفت، نگاهی به میزان صادرات این محصولات در سال گذشته بیاندازیم.

در سال ۱۴۰۳، ۶ میلیون و ۹۳ هزار تن فولاد خام یا فولاد میانی به صورت بیلت، بلوم و اسلب (همان طور که توضیح داده شد هر کدام از این واژه‌ها نوعی شمش فولاد هستند که قطر، طول و عرض و همچنین کاربردهای متفاوتی دارند) صادر شده که ارزش این میزان صادرات، ۲ میلیارد و ۷۷۰ میلیون دلار تخمین زده شده است.

می توان گفت که میانگین ارزش هر تن فولاد خام ایران در بازارهای جهانی طی سال گذشته ۴۵۴.۶ دلار بوده است.

از ۶ میلیون و ۹۳ هزار تن فولاد صادر شده در سال پیش، ۴ میلیون و ۳۶۴ هزار تن بیلت و بلوم بوده و یک میلیون و ۷۲۹ هزار تن آن به اسلب یا تختال اختصاص داده شده است.

میانگین ارزش صادرات هر تن بیلت و بلوم در سال گذشته، ۴۶۰.۱ دلار و میانگین ارزش هر صادرات هر تن تختال ایرانی نیز در این سال، ۴۴۰.۷ دلار بوده است.