افزایش آمارصادرات فولاد در ۲ ماه گذشته نشان می‌دهد، تولیدکنندگان فولاد با وجود محدودیت‌ها نگرانی‌های بسیار در زمینه تامین مواد اولیه، برق، گاز و… تلاش می‌کنند تا حضوری ادامه‌دار در بازارهای خارجی داشته و سهم قابل‌‌توجهی از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص دهند. اما ادامه دار بودن این رشد نیازمند برخی اقدامات از سوی دولت است.

به گزارش «روزگار معدن»، صنعت فولاد در سال‌های اخیر تلاش کرده تا میزان صادرات خود را افزایش دهد. این موضوع باعث شد تا سهم این صنعت در ارز‌آوری کشور افزایش پیدا کند. افزایش تقاضا در بازارهای جهانی و اشتهای بالای چین در سال‌های اخیر روند رو به رشدی را برای صنعت فولاد در پیش داشت و همین موضوع رقابت در بازارهای جهانی را افزایش داد. در این بین صنعت فولاد در حالی که به دنبال تامین نیاز داخلی بود، تلاش کرد تا سهم خود در بازارهای جهانی را افزایش دهد. آمارها نشان می دهد در سال ۱۴۰۰، ۱۱میلیون و ۸۴هزار تن صادرات از سوی صنعت فولاد انجام شده که رشدی ۲۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۹ داشت. این در حالی است که اگر محدودیت های برق و گاز وجود نداشت بدون‌شک این عدد بیش از ۱۱ میلیون بود. در سال ۱۴۰۰، کشورهای چین، عراق، اندونزی، تایلند و امارات ۵ بازار کلیدی صادرات زنجیره فولاد ایران بودند که بیش از ۷۶ درصد کل صادرات کشور را شامل شدند. چین ۲۷.۳ درصد ازبازار صادرات
زنجیره فولاد ایران را به خود اختصاص داده است. طی این مدت بیش از ۳ میلیون و ۵۴۰هزار تن محصول به ارزش دو میلیون و ۲۱ هزار دلار به چین صادر شده است که معادل ۳۰درصد از حجم کل صادرات زنجیره فولاد ایران در مدت یاد شده است. همچنین عراق و اندونزی نیز به ترتیب با واردات یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن (معادل یک میلیون و ۲۶۱هزار دلار) و یک میلیون و ۶۹۷ هزار تن (معادل یک میلیون و ۹۳ هزار دلار) سهم ارزشی ۱۷ درصدی و ۱۴.۸درصدی از مجموع صادرات زنجیره فولاد ایران را دارا بودند. طی مدت یاد شده، تایلند نیز سهم ارزشی ۱۰.۱ درصدی (یک میلیون و ۱۶۸هزارتن) و امارات سهم ۷.۳ درصدی (۷۲۴ هزار و ۱۷۰تن) را از مجموع صادرات زنجیره فولاد ایران به خود اختصاص دادند. اما روند صادراتی ایران در سال ۱۴۰۱ با تغییراتی همراه شد. این در حالی بود که واحدهای فولادسازی در‌پی هدف‌گذاری های صورت گرفته به دنبال افزایش تولید بودند و برنامه های خود در این راستا تدوین کرده اند اما عوامل بیرونی باعث شد تا آمارهای صادراتی در ۶ ماهه اول ۱۴۰۱ چندان خوشایند نباشد. اولین اتفاق و شاید مهم‌ترین دلیلی که توانست آمار صادراتی ایران در ۶ ماهه اول را کاهشی کند، تصمیم ناگهانی وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر وضع عوارض صادراتی بود. این اتفاق در حالی رخ داد که در‌پی حمله روسیه به اوکراین بازار کامودیتی‌ها با رشد قیمت همراه شد و فرصت طلایی برای صادرات شکل گرفت. البته این تصمیم چندان پایدار نبود و با افزایش اعتراض فعالان معدنی و صنایع معدنی لغو شد. اما همین مدت کوتاه توانست آمارهای صادراتی را تحت‌تاثیر قرار دهد. از سویی دیگر چین به عنوان اولین مقصد صادراتی فولاد ایران در سال ۱۴۰۰، جایگاه خود را به عراق داد‌، که بخشی از این موضوع به رکود اقتصادی در چین باز می گردد. البته شرایط در بازار عراق هم چندان برای صادرکنندگان خوب نبود، زیرا تحرکات ترکیه رقابت در این بازار را سخت و باعث شده بود تا ایران دومین واردکننده فولاد پس از ترکیه به عراق باشد. با انتشار آمار ۷ماهه، کاهش‌ها کمتر از آمار ۶ ماهه بود و این موضوع نشان می‌داد در ماه سپتامبر اتفاقات خوبی در حوزه صادرات فولاد رخ داده است و کاهش‌ها به حدود ۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رسیده بود. اما حالا صنعت فولاد در ۲ ماه اخیر روند رو به رشدی را در صادرات ثبت کرده است که می تواند نور امیدی برای ماه‌های باقی مانده از سال باشد تا کاهش در ۲ فصل ابتدایی سال را جبران کند. براساس آمار منتشر شده از سوی گمرک، برای دومین ماه متوالی شاهد صادرات بالای ۱ میلیون تن فولاد در ماه هستیم. عملکرد آبان ماه ۱۴۰۱ نشان از صادرات ۱.۱۴۴ میلیون تن انواع محصولات فولاد به ارزش ۵۶۸ میلیون دلار دارد که بالاترین سطح تاریخ ماه آبان است. در مجموع ۸ ماه امسال، ایران ۶.۷۴میلیون تن فولاد و محصولات پایین‌دست به ارزش ۳.۷ میلیارد دلار صادر کرده که از نظر وزنی، حدود ۸ درصد کمتر از سال قبل بوده، اما با توجه به شتاب رشد صادرات و فروش‌های فولادسازان بزرگ در ماه جاری، انتظار رشد صادرات در مجموع سال‌جاری محتمل است. اما افزایش صادرات فولاد می تواند یک پالس مثبت به مسئولان دولتی باشد. زیرا در شرایطی که کشور در تامین ارز با محدودیت مواجه است افزایش صادرات غیر‌نفتی از‌جمله فولاد می تواند راهگشای این مشکل باشد. از سویی دیگر تولیدکنندگان فولاد برای افزایش سهم صادراتی خود باید میزان تولید را افزایش داده تا علاوه بر تامین نیاز داخل، درآمدهای صادراتی خود را افزایش دهند. از سویی دیگر رشد روزافزون قیمت ارز نیز می‌تواند، طرفداران بازار سرمایه به خرید نماد‌های فولادی را افزایش داده و جایگاه این شرکت ها را در بورس ارتقا دهد. اما تحقق چنین موضوعی نیازمند تولید با کیفیت و حضور مستمر در بازارهای هدف و همچنین نیازمند برنامه‌ریزی برای ورود به بازارهای جدید است. در ۲بخش کیفیت و برنامه ریزی برای ورود به بازارهای جدید، فولادسازان کشور برنامه های مهم و کارشناسی را در دستور کار دارند و امروز محصولات برخی از شرکت های فولادی در بازارهای صادراتی یکه‌تازی می کنند. این موضوع نتیجه سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه و افزایش همکاری با شرکت های دانش‌بنیان در جهت تامین نیاز به تکنولوژی و قطعات است. اما در بخش حضور مستمر امروز، صنعت فولاد با چالش‌هایی همراه است که می تواند این فاکتور مهم را تحت تاثیر قرار داده و توان رقابتی را کاهش دهد. مشتریان حاضر در بازارهای جهانی به دنبال خرید مداوم هستند تا بتوانند برنامه ریزی در تولید و فروش محصولات خود داشته باشند.

در این بین اما وضع برخی قوانین و مقررات بدون در نظر گرفتن اهمیت این موضوع، حضور فولادی‌ها را دستخوش تغییر می کند. از سویی دیگر مشکلاتی در بحث تامین مواد اولیه و همچنین انرژی (گاز- برق) از موضوعاتی است که با تغییر برنامه‌های تولید می‌تواند صادرات را هم نشانه گرفته و ارز‌آوری شرکت‌های فولاد را کاهش دهد. ‌‌هرچند امروز صنعت فولاد در ماه مهر و آبان رشد مثبتی در صادرات را ثبت کرد، اما با شروع محدودیت‌های گازی نگرانی‌های زیادی در زمینه تامین نیاز داخلی و به دنبال آن حضور در بازارهای صادراتی وجود دارد. توجه وزارت نفت در بحث تخصیص گاز به بخش خانگی، صنعت را دچار مشکل می‌کند و این در حالی است که تکنولوژی صنعتی همچون فولاد بر پایه گاز طراحی شده است. محدودیت‌های گازی در فصل زمستان می تواند آماری را که حالا با تلاش فولادی ها مثبت شده، در پایان سال نسبت به سال قبل کاهشی کند.

اما در کنار این موضوع، مصوبه جدید دولت برای صنایعی ای همچون فولاد، پتروشیمی، آلومینیوم، مس، روی و سرب برای عرضه ۱۰۰درصدی ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما هم می تواند شرایط را برای فولاد‌ها دشوار کند، زیرا هزینه‌های تولید با ارز آزاد محاسبه می شود و اختلاف ارز نیمایی و آزاد هم به حدود ۱۰ هزار تومان رسیده است. این تصمیم می‌تواند آمار صادرات در برخی واحد ها را تغییر دهد.

سخن پایانی

رشد صادرات فولاد در ۲ ماه اخیر حاکی از آن است که فولادسازان براساس برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسی اقدامات را پیش می‌برند و می توانند سهم صادرات غیر‌نفتی را افزایش دهند اما تحقق این موضوع مستلزم حمایت دولت در بحث تامین زیرساخت و رفع موانع موجود در تولید است تا علاه بر رشد صادراتی به رشد تولید و اشتغالزایی نیز کمک کند.

در غیر این صورت واحدهای تولیدی نمی توانند با قدرت بالایی در بازارهای جهانی حضور داشته باشند و به نوعی بازار را به رقبا می‌سپارند.

منبع: روزگار معدن