بیرونیت/ فولاد ایران پس از دو دهه توسعه شتابان، امروز به نقطه‌ای رسیده که بسیاری از کارشناسان از آن با عنوان «بلوغ کامل» یاد می‌کنند. حالا سیاست‌گذاران حوزه معدن و صنایع معدنی به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه مسیر گذشته، نه تنها ارزش افزوده چندانی ندارد، بلکه ممکن است باعث انباشت ظرفیت‌های بلااستفاده شود.
رئیس هیات عامل ایمیدرو اخیراً در دیدار با مدیران چادرملو تأکید کرده است: ظرفیت تولید فولاد خام کشور به سقف مورد نظر رسیده و لازم است سرمایه‌گذاری‌ها به سمت حوزه‌هایی همچون "مس و طلا" هدایت شود؛ فلزاتی که هم در بازار جهانی تقاضای رو به رشدی دارند و هم ارزش اقتصادی بالاتری نسبت به فولاد ایجاد می‌کنند.
به گفته او، اجرای طرح‌های جدید فولادی باید تنها در شرایطی انجام گیرد که بازار داخلی و خارجی آن از پیش تضمین شده باشد؛ در غیر این صورت تولیدکنندگان ناچار خواهند شد با ظرفیت پایین و بازدهی کم به فعالیت ادامه دهند.
این تغییر نگاه یا همان استراتژی "منهای فولاد"، نشان می‌دهد دوران گسترش بی‌وقفه کارخانه‌های فولاد در ایران به سر آمده و اگر واحدهای تازه‌ای هم ایجاد شود، باید به سمت تولید آلیاژهای خاص و محصولات با فناوری بالا حرکت کند؛ محصولاتی که هم سودآوری بیشتری دارند و هم بازار مطمئن‌تری در اختیار می‌گذارند.
اما فراتر از "طلا و مس"، فرصت‌های مهم‌تری نیز پیش روی کشور قرار دارد: فرآوری فلزات کمیاب و عناصر نادر خاکی. حوزه‌ای که تاکنون متولی مشخصی در کشور نداشته و می‌تواند با ورود ایمیدرو و همکاری بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان، به یکی از پیشران‌های صنعتی ایران تبدیل شود. توسعه فناوری‌های نوین در استحصال این فلزات، علاوه بر کاهش وابستگی، امکان حضور ایران در زنجیره جهانی صنایع پیشرفته را فراهم می‌کند.
به نظر می‌رسد استراتژی "منهای فولاد" نه صرفاً یک تغییر در اولویت‌های معدنی، بلکه تلاشی است برای بازتعریف جایگاه ایران در بازار جهانی مواد معدنی. اگر این سیاست با برنامه‌ریزی دقیق اجرا شود، می‌تواند آغازگر دوره‌ای تازه باشد؛ دوره‌ای که ایران از صادرکننده فولاد خام به بازیگری جدی در بازار فلزات استراتژیک تبدیل شود.
مطالب مرتبط
