به گزارش بیرونیت، با روی کار آمدن دولت سیزدهم، سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران از تکیه صرف به غرب به تعامل با کشورهای همسایه، منطقه و سایر کشورهای همسو گسترش پیدا کرد.

برخی دستاوردهای دولت‌ در دوره کوتاه مسئولیت خود در حوزه دیپلماسی اقتصادی عبارت‌ است از:

۱-عضویت دائم در سازمان همکاری‌های شانگهای

۲-انعقاد قرارداد سوآپ گازی با ترکمنستان و آذربایجان در نشست سازمان همکاری اقتصادی (اکو)

۳-تفاهم‌نامه همکاری برای صدور خدمات فنی و مهندسی و محصولات پتروشیمی به ترکمنستان

۴-افزایش 40 درصدی صادرات نفت به چین و پیگیری برای انعقاد قراردادها ذیل توافق توافق 25 ساله

۵-انعقاد قرارداد سوآپ میعانات گازی با ونزوئلا

۸-سفر رئیس‌جمهور ایران به روسیه و امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری متعدد در حوزه انرژی، ترانزیت و بانکی

با توجه به مزیت نسبی ایران در داشتن منابع هیدروکربوری و جایگاه صنعت نفت به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور، قاعدتا وزارت نفت یکی از فعال‌ترین وزارتخانه‌ها در احیای دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم بوده است.با این وجود برخی از ماموریت‌های اولویت‌دار و در دسترس این وزارتخانه در ارتباط با بازار کشورهای همسایه مغفول مانده است که یکی از این ماموریت‌ها «صادرات گاز ایران به پاکستان» است.

قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان با نام خط لوله IP در قالب خط لوله صلح ما بین شرکت ملی صادرات گاز ایران و شرکت ISGS پاکستان در تاریخ 5 ژوئن 2009 (15 خرداد 88) به مدت 25 سال منعقد شد، تاریخ آغاز تحویل گاز طبیعی به پاکستان 31 دسامبر 2014 (دی 93) و میزان حجم گاز طبیعی صادراتی 8 میلیارد مترمکعب در سال (21 میلیون متر مکعب در روز) تعیین شده بود.

انعقاد قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان یک فرصت بزرگ برای ایران جهت توسعه بازار صادرات گاز خود بود که علاوه بر افزایش درآمد ارزی دولت موجب وابستگی سیاسی-اقتصادی پاکستان به ایران نیز می‌شد، اما با روی کار آمدن دولت یازدهم اجرای این قرارداد در سال 92 به دلایلی نامعلوم متوقف شد.

بیژن زنگنه وزیر سابق نفت درحالی اجرای این توافق را از دستور کار وزارت نفت خارج کرد که در دولت دهم، احداث خط لوله صادرات گاز به پاکستان تا 200 کیلومتری مرز پاکستان (ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان) انجام شده بود.

بعد از توقف این طرح توسط وزارت نفت دولت تدبیر و امید، پاکستانی‌ها به ناچار برای تامین سوخت موردنیاز خود به واردات سوخت مایع روی آوردند که قیمت چند برابری نسبت به گاز ایران دارد. در نتیجه صادرات گاز ایران به پاکستان برای هر دو کشور مزایای زیادی را به همراه خواهد داشت و دو کشور انگیزه‌های قابل ملاحظه‌ای برای اجرای این قرارداد دارند.

در حال حاضر همچنان نیمی از عمر قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان باقی مانده است و در صورت عزم جدی وزارت نفت به اجرای این قرارداد طرف پاکستانی حتی اگر مایل به اجرای این توافق نباشد هم نمی‌تواند از واردات گاز ایران سرباز بزند، زیرا طبق مفاد قرارداد اگر ایران خط لوله خود را تا مرز پاکستان احداث کند و آن کشور آماده دریافت گاز نباشد باید معادل 85 درصد مبلغ قرارداد جریمه به ایران پرداخت کند.

در نتیجه با توجه به مفاد قرارداد، صادرات گاز ایران به پاکستان منوط به تصمیم طرف ایرانی است زیرا دست برتر با ایران است. تنها کاری که باید وزارت نفت انجام دهد این است که حدود 200 کیلومتر خط لوله از ایرانشهر تا مرز پاکستان را تکمیل کرده و جریان صادرات گاز را برقرار کند. بدین صورت طرف پاکستانی در صورت مهیا نبودن برای واردات گاز باید جریمه 85 درصدی پرداخت کند.

البته درباره این موضوع اولویت با تعامل با پاکستانی‌ها برای صادرات گاز به این کشور است. دولت دهم برای اجرای این قرارداد تصمیم گرفته بود که با اعطای وام 200 میلیون دلاری و با پیمانکاری قرارگاه خاتم بخشی از شبکه خط لوله پاکستان را نیز تکمیل کند و سپس اقساط این وام همراه با بهای گاز صادراتی توسط پاکستان بازپرداخت شود.

اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان می‌تواند همانند تجربه سوآپ گازی با ترکمن‌ها به احیای روابط اقتصادی با این کشور کمک کند.محمدصادق جوکار، سرپرست موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، در این باره می‌گوید: «افزایش تعاملات با پاکستان در حوزه انرژی می‌تواند حجم تجارت دو کشور افزایش دهد. پاکستان کشوری است که بیش از 220 میلیون نفر جمعیت دارد اما حجم تجارت (Total Trade) ایران با پاکستان بسیار کم است».

وی گفت: «سهم ایران از بازار این کشور با حجم تجارت کلی نزدیک به 60 میلیارد یورو در سال 2020 (به ترتیب 40 و 20 میلیارد یورو واردات و صادرات) تنها 170 میلیون دلار است. بعد جالب این است که حجم صادرات کشورهایی مثل اندونزی و مالزی به ترتیب 2.1 میلیارد یورو و 950 میلیون یورو می باشد. حتی تجارت پاکستان با ترکیه 300 میلیون دلار است و این رقم در حال افزایش نیز است. ترکیه‌ای که مسیر تعاملاتش با پاکستان از ایران می‌گذرد یا برای همکاری مجبور می‌شود مسیر طولانی‌تری را طی کند و از بالای ایران حرکت کند».

حال باید منتظر ماند و دید که وزارت نفت دولت سیزدهم چه برنامه‌ای برای صادرات گاز به پاکستان دارد. شاید برنامه این وزارتخانه برای صادرات به این کشور به بعد از گذراندن پیک مصرف گاز در سال جاری موکول شده باشد. اما جدای این حدس و گمان‌ها تاکنون وزارت نفت هیچ برنامه‌ای درباره موضوع صادرات گاز ایران به پاکستان ارائه نکرده است.

منبع: فارس