براساس آمارهای سال گذشته، اکتشافات زمین‌شناسی در ایران به ۲۲‌میلیارد تن ذخیره رسیده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۸ و همزمان با پایان برنامه هفتم این رقم به بیش از ۳۲‌میلیارد تن برسد؛ موضوعی که کمک می‌کند ما در حوزه مس در رتبه پنجم جهانی قرار بگیریم. با این حال فاصله معناداری بین رتبه ذخایر و تولید مس وجود دارد! این در حالی است که باید بتوانیم نرخ بهره‌برداری از معادن مس را ارتقا دهیم.

نرخی که ۲/۲‌درصد در جهان و ۶دهم‌درصد در ایران تعیین شده است و نشان می‌دهد متناسب با ذخایر موجود در کشور چه میزان بهره‌برداری باید صورت گیرد.
کارشناسان در این خصوص باور دارند که باید اعطای مجوزها از سوی نهادهای مختلف ذی‌ربط از جمله محیط‌زیست و منابع طبیعی تسهیل شود چراکه در غیراین صورت سرمایه‌گذاری‌ در صنعت مس ضربه خواهد خورد! مورد دیگر داستان حقوق دولتی است. در حالی که در جهان حقوق دولتی معادن مس بین ۳ تا ۴‌درصد بوده اما در ایران این رقم تا سه برابر بیشتر است!
از طرف دیگر براساس تحلیل‌هایی که چندی پیش در حوزه مس ارائه شده، رشد تولید مس در ایران ۱/‏‏۷‌درصد برای سال‌جاری میلادی و ۳۵/‏‏۷ برای سال۲۰۲۶ پیش‌بینی شده است؛ رشدی که مربوط به افزایش تقاضا در ساخت‌وساز برق و الکترونیک معرفی شده است.

درحال حاضر عمده فعالیت‌ تولید مس در استان‌های کرمان، آذربایجان‌های شرقی و غربی، اردبیل، خراسان رضوی، خراسان‌جنوبی، یزد و زنجان صورت می‌گیرد اما این قابلیت وجود دارد که اگر توسعه اکتشافات در سایر استان‌ها انجام شود به حجم ذخایر معدنی بیشتری دست پیدا کنیم.

ایران واقع در مهم‌ترین کمربند مس‌زایی
مشاور کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به برنامه‌ریزی ایران برای قرار گرفتن جزو پنج تولیدکننده بزرگ مس جهان تا پایان برنامه هفتم پیشرفت گفت: توسعه تولید طلا در کشور دست‌کم به ۱۶‌میلیارد یورو سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
ابوالفضل صالح‌آبادی افزود: ایران در بخش میانی یکی از مهم‌ترین کمربندهای مس‌زایی جهان قرار دارد که سبب می‌شود ذخایر عمده و قابل‌توجه مس را در کشور داشته باشیم.
وی گفت: براساس آمارهای۱۴۰۳ اکتشافات زمین‌شناسی ما به ۲۲‌میلیارد تن ذخیره رسیده و پیش‌بینی می‌شود در سال۱۴۰۸ و همزمان با پایان برنامه هفتم این رقم به بیش از ۳۲‌میلیارد تن برسد و ما از نظر عنصر مس در رتبه پنجم جهان (پس از کشورهای شیلی، پرو کنگو و روسیه) قرار بگیریم.
صالح‌آبادی بیان‌ داشت: عمده فعالیت‌های تولید مس در کشور در استان‌های کرمان، آذربایجان‌های شرقی و غربی، اردبیل، خراسان رضوی، خراسان‌جنوبی، یزد و زنجان انجام می‌شود و این قابلیت وجود دارد که اگر توسعه اکتشافات در سایر استان‌ها انجام شود به حجم ذخایر معدنی بیشتری دست یابیم.

وی ادامه داد: هم اکنون تولید سنگ در کشور ۶۵ تا ۷۰‌میلیون تن در سال است و بین ۶/‏‏۱ تا ۷/‏‏۱‌میلیون تن کنسانتره مس تولید می‌کنیم، همچنین بین ۳۵۰تا ۳۶۰‌هزار تن تولید کاتد مس در کشور انجام می‌شود و در مجموع از نظر تولید در رتبه پانزدهم جهان قرار داریم.
مشاور کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران تصریح‌کرد: با این حال فاصله معناداری در رتبه ذخایر مس و تولید مس محتوای معدنی وجود دارد و باید بتوانیم نرخ بهره‌برداری از معادن مس را ارتقا دهیم؛ این نرخ که ۲/‏‏۲‌درصد در جهان و ۶دهم‌درصد در ایران است، نشان می‌دهد متناسب با ذخایر موجود در کشور چه میزان بهره‌برداری باید انجام دهیم.

وی اظهارداشت: برمبنای آنچه برنامه‌ریزی شده براساس هم‌افزایی و هم‌اندیشی در صنعت مس کشور، سال گذشته مقرر شد تا پایان برنامه هفتم پیشرفت ۲/‏‏۱‌میلیون تن فلز محتوا و ۸۰۰‌هزار تن کاتد مس تولید شود که دستیابی به این اعداد و ارقام الزاماتی نیاز دارد.
وی گفت: در این صورت به درآمد سالانه ۱۲‌میلیارد دلاری و سود ۶ تا ۷‌میلیارد دلاری خواهیم رسید اما به این منظور نیازمند ۲۲‌میلیارد یورو سرمایه‌گذاری ریالی و ارزی هستیم که ۱۴‌میلیارد یورو آن مربوط به زنجیره اصلی و ۸‌میلیارد یورو مربوط به تامین زیرساخت‌هاست، همچنین تامین ۲‌هزار مگاوات برق و ۲۳۰‌میلیون مترمکعب آب سالانه، سایر الزامات دستیابی به این اهداف است. صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: در این صورت به ۲/‏‏۱‌میلیون تن فلز مس محتوا و بین ۸/‏‏۴ تا ۴/‏‏۵‌میلیون تن کنسانتره مس دست خواهیم یافت و به این منظور ۲/‏‏۱‌میلیارد تن عملیات جابه‌جایی خاک باید انجام شود.
وی در ادامه الزامات تحقق این اهداف را در چهار دسته تقسیم‌بندی کرد و گفت: الزام نخست، موضوع معدن و معدنکاری است. باید احتیاجات فعالیت‌های معدن کاری را به ویژه در موضوع مس تسهیل کنیم که خوشبختانه هم به ذخایر دسترسی داریم و هم دانش آن بومی شده است.
وی افزود: تامین ماشین‌آلات و فناوری‌ها و دانش روز و تامین نیروی انسانی مورد نیاز و هر آنچه محدودیت فیزیکی و عملیاتی محسوب می‌شود باید به انجام برسد.
صالح‌آبادی الزام دوم تحقق این اهداف را موضوع مجوزها برشمرد و گفت: در این راستا باید اعطای مجوزها از سوی نهادهای مختلف ذی‌ربط از جمله محیط‌زیست و منابع طبیعی تسهیل شود چراکه در غیراین صورت سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت مس ضربه خواهد خورد.

مشکل حقوق دولتی
وی به حقوق دولتی مس به عنوان مشکل دیگر فراروی این مهم اشاره کرد و اظهار داشت: در حالی که در جهان حقوق دولتی معادن مس بین ۳ تا ۴‌درصد است اما در کشورمان تا سه برابر شاهد پرداخت حقوق دولتی هستیم بنابراین کاهش حقوق دولتی مس به‌ویژه در زمان اجرای طرح‌های توسعه‌ای یک الزام است.

مشاور کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران گفت: در راستای تحقق اهداف یادشده، تامین مالی و کمک به اجرای بسته‌های مالی از منابع خارجی و داخلی نیز بسیار مهم است و باید به عنوان یکی از چهار الزام همواره مدنظر باشد.

صالح‌آبادی در ادامه به برخی تحلیل‌های بین‌المللی در خصوص بازار مس ایران اشاره کرد و گفت: در یکی از این تحلیل‌ها که ژانویه ۲۰۲۵ ارائه شده، رشد تولید مس در ایران ۱/‏‏۷‌درصد برای سال‌جاری میلادی و ۳۵/‏‏۷ برای سال ۲۰۲۶ پیش‌بینی شده که این رشد را مربوط به افزایش تقاضا در ساخت‌وساز برق و الکترونیک دانسته است. این پژوهش همچنین برای سال۲۰۲۹ رشد ۸۸/‏‏۳‌درصدی در تولید مس پیش‌بینی کرده که سهم عمده رشد مربوط به شرکت ملی مس است. وی اظهار داشت: در تحلیل دیگری که در آوریل۲۰۲۵ ارائه شده، پیش‌بینی کرده که تولید مس در جهان ۳/‏‏۲‌درصد افزایش داشته باشد که عمده این رشد ناشی از افزایش تقاضا در کشورهای برزیل، مراکش، ایران و قزاقستان است. با این حال همزمان پیش‌بینی کرده که تقاضای جهانی در سال‌جاری میلادی کاهش داشته باشد چراکه چین و آمریکا تقاضایشان را کاهش می‌دهند.

وی اضافه کرد: این مساله روی صادرات ما تاثیرگذار خواهد بود زیرا دو سوم مس در داخل کشور مصرف و یک‌سوم دیگر آن صادرات می‌شود.

برنامه‌ریزی برای تولید ۲۵ تن طلا تا سال ۱۴۰۸
مشاوره کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران در ادامه با اشاره به تولید طلا در کشور گفت: فعالیت استخراج طلا اعم از اکتشاف، معدنکاری فعال یا مباحث توسعه‌ای آن در ۱۸ استان کشور در حال انجام است که در ۱۰ استان در حال حاضر برنامه‌های اکتشافی در جریان بوده و در هشت استان دیگر معادن فعال وجود دارد.

وی یادآور شد: عمده فعالیت در استان آذربایجان‌غربی است و همچنین در استان‌های آذربایجان‌شرقی، کردستان، خراسان رضوی، خراسان‌جنوبی، اصفهان و مرکزی فعالیت‌هایی به ویژه در موضوعات توسعه‌ای در حال انجام است.

صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: به طور متوسط سالانه بین ۸/‏‏۲ تا ۱۰ تن طلا در کشور تولید می‌شود که در برنامه سال۱۴۰۸ قرار است به ۲۵تن با ایجاد ظرفیت ۳۰تن برسد.
وی ادامه داد: عمده برنامه افزایش سه برابری تولید و استخراج طلا در سال۱۴۰۸ در همین هشت استان برنامه‌ریزی شده است.

مشاور کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران همچنین به وجود ۱۹۰ تن ذخیره طلای اکتشاف شده اشاره کرد و گفت: برای توسعه پایدار در آینده در موضوع طلا باید به برنامه‌های توسعه‌ای سرعت ببخشیم و سرمایه‌گذارهای بیشتری در صنعت طلا انجام شود.

وی اضافه کرد: پیش‌بینی می‌شود حدود ۱۶ تا ۱۷‌میلیارد یورو سرمایه‌گذاری برای مباحث توسعه‌ای در صنعت طلا مورد نیاز باشد و الزامات توسعه این صنعت مشابه همان الزامات صنعت مس خواهد بود.

صالح‌آبادی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه طلا ناشناخته‌تر از مس است، نیاز به کمک‌های فناورانه بیشتری دارد تا شرایط بهتری را برای استفاده از دانش فنی و فناوری به خصوص در موضوع فرآوری آن داشته باشیم.
وی گفت: همچنین فعالیت در عرصه طلا الزامات زیست‌محیطی سختگیرانه‌تری دارد بنابراین باید هم تسهیلاتی از سوی دولت و هم از سوی بخش سرمایه‌گذار و توسعه‌دهنده به ویژه در موضوع الزامات زیست‌محیطی شاهد باشیم تا بتوانیم طلای بیشتری نسبت به گذشته تولید کنیم.
صالح‌آبادی بیان داشت: از آنجایی که در موضوع فرآوری طلا با عناصر خطرناکی همچون سیانور مواجه‌ هستیم و باید پروتکل‌های مربوطه رعایت شود، لازم است تا ارگان‌های ذی‌ربط نسبت به تسهیل در ارائه مجوزها و فعالیت‌های توسعه‌ای اقدام کنند، به ویژه اینکه شاهدیم برخی معادن ما بیش از ۱۷سال از استارت پروژه زمان برده تا به بهره‌برداری برسند.

بازار جهانی فلزات پایه
گزارش کارشناسان شرکت کارگزاری بانک صنعت‌ومعدن نشان می‌دهد در هفته گذشته، بازار فلزات پایه با نوسانات قابل‌توجهی روبه‌رو بود؛ عواملی مانند کاهش موجودی‌، تغییرات در عرضه کنسانتره، اختلاف قیمت بین بورس‌ها و تحولات در زنجیره‌های تامین، روند قیمتی مس، روی و آلومینیوم را تحت‌تاثیر قرار دادند.
قیمت مس در هفته گذشته با کاهش ۶ دلاری، به ۳۹۸/۹دلار در هر تن رسید. نرخ کنسانتره مس TC به سطوح منفی کم‌سابقه‌ (تا منفی ۹۰دلار) سقوط کرد؛ تداوم این روند نشانه‌ای از بحران جدی در بازار ذوب و تجارت کنسانتره است.
موجودی مس در بورس شانگهای طی یک ماه تقریبا نصف شده و به حدود ۱۱۶۰۰۰تن رسیده؛ این کاهش شدید عمدتا ناشی از افزایش تقاضا و کمبود قراضه در چین است.
آربیتراژ شدید بین بورس‌های LME و CME اختلاف قیمتی تا ۱۷۳۰دلار باعث انتقال فلز از انبارهای LME به بازار آمریکا شده و موجودی‌ها در اروپا را نیز تحت فشار قرار داده است.
بازیگران بزرگ صنعت مانند Freeport و Anglo American با کاهش تولید و تهدید تعرفه‌ها روبه‌رو هستند اما شرکت‌هایی مانند Teck عملکردی باثبات داشته‌اند.
طبق گزارش ICSG، بازار جهانی مس در سال ۲۰۲۵ با مازاد ۲۸۹۰۰۰تنی مواجه خواهد بود.

قیمت روی در هفته‌ گذشته با کاهش
۳۹ دلاری به ۶۱۱/۲دلار در هر تن رسید.
بازار نقدی روی در اروپا با کمبود عرضه مواجه است؛ چند تولیدکننده بزرگ قادر به تامین محصول نیستند و ثبات Premium ناشی از تنگنای سمت عرضه است. کارخانه‌های ذوب روی در چین به‌دلیل افزایش عرضه کنسانتره و سود جانبی (مانند اسید سولفوریک) تولید خود را بالا برده‌اند؛ پروژه‌های جدیدی با ظرفیت سالانه بیش از ۳۵۰۰۰۰تن در نیمه اول۲۰۲۵ راه‌اندازی می‌شوند.

واردات روی تصفیه‌شده به چین در مارس ۱/‏‏۱۸درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافته در حالی که واردات کنسانتره ۱/‏‏۲۲درصد افت ماهانه ولی ۲/‏‏۴۷ درصد رشد سالانه داشته است.
تقاضای اسپات در جنوب شرق آسیا پایین است و اکثر معاملات از طریق قراردادهای بلندمدت انجام می‌شود؛ موجودی انبار در سنگاپور جهش یافته و به بیش از ۱۴۶۰۰۰تن رسیده است.
منبع: روزنامه جهان صنعت